• بازديدها: 811

سالگرد صدور فرمان مشروطیت




چهاردهم امرداد و همزمان با سالروز صدور فرمان مشروطیت،نشست بررسی نقش اقوام ایرانی در جنبش مشروطیت، به همت انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی و با همکاری انجمن فرهنگی افراز در موسسه "نگارستان اندیشه" با حضور علاقمندان به تاریخ معاصر ایران،فعالان فرهنگی و دانشجویان برگزار شد.در این نشست سخنرانان مدعو، طی سخنانی به بررسی ابعاد مختلف جنبش مشروطه در ایران پرداختند.

فرشیدخدادادیان: مشروطه همچنان مسئله مورد پرسش و نیازمند خوانش ماست

دکتر فرشید خدادادیان، عضو هیئت موسس انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی در ابتدای این نشست ضمن خیرمقدم به سخنرانان و شرکت کنندگان، خاطرنشان کرد؛ این نکته که از مرداد1285  تا مرداد 1397 مشروطه همچنان مسئله مورد پرسش و نیازمند خوانش ماست بر دو نکته مهم تاکید دارد. نخست؛ ناتمام ماندن مطالباتی که یکصد و دوازده سال پس از صدور این فرمان و شکل گیری این جنبش، همچنان وجود دارد و دوم، ضرورت نگاه نقادانه به یک رویداد تاریخی تاثیر گذار در سپهر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سرزمین ایران !

خدادادیان، مهمترین رسالت خود و دوستانش در "انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی" را ترویج و بسط دانایی با ایجاد فضای نقد گذشته تاریخی سرزمین ایران و گسترده تر از آن"ایران فرهنگی"دانست و ابراز امیدواری کرد؛شرکت کنندگان در همایش با ایجاد سوال در ذهنشان سالن همایش را ترک نمایند!

پریچهر سلطانی: سردار بی بی مریم،نمونه زن آزادیخواه و مشروطه طلب ایرانی

دکتر پریچهر سلطانی زراسوند، مدرس دانشگاه، دبیر کارگروه زنان روستایی، عشایر و مناطق محروم کشور در معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و مولف کتاب؛ "سردار بی بی مریم بختیاری" نخستین سخنران این نشست بود و با اشاره به جوانب مختلف نهضت مشروطه به جلوه هایی از حضور زنان در شکل گیری، پیروزی و تداوم این نهضت مهم اشاره کرد.

وی در معرفی سردار مریم بختیاری از بانوان مبارز و مشروظه خواه ایران گفت؛ بی‌بی مریم بختیاری که متولد 1249 و متوفی 1316 خورشیدی است، اعضای خانواده اش همه در راه مبارزه با استبداد وطن به شهادت رسیده اند. پدرش (حسینقلی خان) توسط ظل‌السلطان، حاکم اصفهان و پسر ناصرالدین شاه و فرزندش (علیمردان خان) توسط رضاشاه. البته دیگر فرزندش (مصطفی‌ قلی خان) هم در نبرد با روس‌ها شهید شد. همچنین برادرش (علیقلی خان سردار اسعد بختیاری) از مبارزان جنبش مشروطه‌ خواهی بود که حتی به تشویق بی‌بی مریم پای به عرصه نبرد گذاشت. سردارمریم آزادیخواهی تمام‌عیار بود و آرزویش اعتلای وطن بود.در سال های عسرت،به وحید دستگردی و فرخی یزدی پناه داده بود.وقتی همسرش (فتح‌الله خان) ، نایب حسین کاشی را در کاشان شکست می دهد، به او تلگراف می زند که مبادا حکومت کاشان را بپذیرد.ب ی‌بی مریم همچنین در بحبوحه جنگ جهانی اول، در ضدیت با روس و انگلیس، با آلمانی‌ها همراه شد و به اتباع‌شان و همچنین اتباع اتریش و عثمانی پناه داد. وقتی آنان به سرزمین خود برگشتند و شرح واقعه دادند، به پاس سپاسگزاری، مدال شرف و شجاعت ازسوی سلاطین این سه کشور تقدیم بی‌بی مریم شد. وی علاوه بر این فعالیت های سیاسی، درباره حقوق زنان در ایران دارای نظرات بسیار روشنگرانه و آزاداندیشانه بود و از جمله در موضوع حق ارث برای زنان ایرانی تلاشی وافر نمود. مجموعه اقداماتی که وی را به نمونه زن ایرانی آزادیخواه و مشروطه طلب ایران تبدیل می کند.

محمدعلی سلطانی: اجرای مشروطیت از امضای مشروطیت مهمتر است

دکتر محمدعلی سلطانی، پژوهشگر و مولف مجموعه بیست جلدی جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان (نخستین دایره‌المعارف منطقه‌ای در ایران) سخنران بعدی این نشست علمی بود و طی سخنانی با انتقاد از کلان روایت ها در تاریخ، نادیده شدن و نا نوشته شدن بخش های مهمی از تاریخ ایران، تنها به دلیل دور بودن از مرکزیت سیاسی را از مهمترین نقدهایی دانست که بر حوزه بررسی تاریخ مشروطیت در ایران وارد است. وی با انتقاد از بی اطلاعی پژوهشگران ایرانی از رخدادهای جغرافیای تاریخی ایران،غرب کشور را دروازه ورود مشروطیت از عثمانی به ایران دانسته و از این منظر رخدادهای غرب کشور در روزگار مشروطه را بسیار مهم برشمرد و افزود مهمتر از امضای فرمان مشروطیت، اجرای آن بوده و هست که عدالتخواهی از ارکان مهم آن به شمار می رود. وی همچنین به جایگاه کمتر معرفی شده ی سردار یارمحمدخان کرمانشاهی از فعالان مشروطه اشاره کرد که در جریان محاصره تبریز به یاری ستارخان و باقرخان شتافت و افزود؛ یارمحمد کرمانشاهی با اندیشه آزادیخواهی وارد کمیته غیرت کرمانشاه شد و در کنار عده‌ای از آزادیخواهان کرمانشاه مانند حاج محمد مهدی،میرزا علی خان سرتیپ،ابوالفتح میرزا دولتشاهی و ... به فعالیت پرداخت. هنگام برخورد مشروطه خواهان و مستبدان در کرمانشاه، همراه دو هزار تن از آزادیخواهان در کرمانشاه متحصن و سپس عازم تهران شد. در قم از به توپ بستن مجلس و اشغال تهران آگاه شد و از آنجا به تبریز رفت و به آزادی خواهان از جمله ستارخان و باقرخان پیوست. با وجود تمامی این دلاورمردی ها امروز در بررسی تاریخ مشروطه به علت کلان روایت های قالب، کمتر از این مبارزان و شهدای مشروطه در غرب کشور نامی می شنویم!

دکتر سلطانی، مردمان کرد را ایرانیان اصیل دانسته و تاریخ و فرهنگ کرد و فارس را دارای اشتراکات فراوان دانست و با اشاره به ضرورت توجه به ظرایف و ظرفیت های اقوام مختلف ایران تاکید کرد؛ بدون شک هیچکس از اعتماد به هموطنان کرد خود متضرر نخواهد شد و در عین حال بی توجهی به مطالبات اقوام در ایران، منشاء سواستفاده ی بدخواهان خواهد بود. وی در موضوع مشروطه راه اندازی خانه مشروطه کرمانشاه را کمترین کار برای پاسداشت و توجه به تاریخ مشروطیت در غرب ایران دانست و از انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی خواست در این زمینه مطالبه گری نماید.

سید حسن امین: قانون اساسی مشروطه،ورود ایران به دنیای مدرن بود

پروفسور سیدحسن امین، عضو هیئت موسس انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی، استاد صاحب‌کرسی دانشگاه گلاسگو و حقوقدانی که سابقه تدریس در دانشگاه مطالعات خارجی پکن و سرپرستی دایره‌المعارف ایران‌شناسی را نیز دارد در این نشست گفت؛ قانون اساسی مشروطه براساس سوابقی که از پیش وجود داشت و همین‌طور کنکاش‌هایی که در دیوان عدالت و توسط وزرایی که عضو هیات مشاوران بودند و از دوره ناصرالدین شاه تا پایان عمر مظفرالدین‌‌ شاه در دیوان‌سالاری نقش داشتند، تبیین و تدوین شد. بیشتر مواد اولین قانون اساسی را هم از قانون اساسی بلژیک اقتباس کردند. هرچند حقوق ما بیشتر اقتباس از حقوق فرانسه بود، اما چون نظام سیاسی فرانسه ریاست‌جمهوری بود، اینها بیشتر به بلژیک که پادشاهی بود توجه کردند. سیستم قانون مشروطیت ایران عبارت از این بود که مجلس،قانون را تصویب کند و پس از آنکه قانون به توشیح پادشاه وقت رسید، مسوولیت اجرای آن به عهده وزرا باشد. سیستم قضایی هم که کاملا جدا از این دستگاه بود؛ بنابراین اصل اصیل قانون اساسی مشروطه این بود که پادشاه، مقامی تشریفاتی است و حق دخالت در حاکمیت ندارد. مجلس تصمیم می‌گیرد و شاه فقط این تصمیم را برای اجرا به دولت ابلاغ می‌کند. قانون اساسی ما در آن زمان بسیار مترقی بوده و ما در آسیا، اولین کشوری بودیم که چنین قانون منظم و مدونی داشته‌ایم. البته گفته شده که در آن زمان،کشورهایی نظیر عثمانی و ژاپن هم دارای قوانین اساسی بوده‌اند. عثمانی از این نظر که فتوحاتی در قاره اروپا داشت و قوانین خودش را باید مانند اروپایی‌ها تنظیم می‌کرد، یک فرمانی به نام فرمان گلخانه داشت. گلخانه جایی مانند کاخ گلستان ما بود. در ژاپن هم تقریبا همزمان با ایران، نهضت تدوین قانون و نوشتن قانون اساسی شروع شد اما نظام قانون اساسی ایران، سیاسی‌تر و منظم‌تر از بقیه بود. یعنی قوانینی که در این کشورها جمع‌آوری شد، مانند همان چیزی بود که ما در دوره ناصرالدین شاه داشتیم. تفاوت مهم قانون اساسی مشروطه ایران با این نمونه‌ها این بود که در قانون اساسی ایران،شاه به طور کامل از آن حالت استبداد سیاه و مطلقی که فرنگی‌ها می‌گویند در کشورهای آسیایی حاکم بوده، به کلی تطهیر می‌شود و او را در یک جایگاه تشریفاتی قرار می‌دهد.

رامین مستقیم: همه اقوام ایرانی باید احساس ایرانی بودن کنند

رامین مستقیم؛ پژوهشگر، مترجم و روزنامه نگار و خبرنگار رسمی لس آنجلس تایمز در ایران دیگر سخنران حاضر در این نشست بود که از منظر اجتماعی و ساختار و سرمایه اجتماعی امروز ایرانیان به اهمیت توجه به نقش و هویت اقوام مختلف ایرانی با رویکرد انسجام ملی در ایران معاصر پرداخت. این روزنامه نگار باسابقه با اشاره به منابع موجود از تاریخ مشروطه، منابع دست اول از این مقطع را بسیار مهم دانسته و با اشاره به کارهایی که کسروی و آدمیت در این زمینه انجام داده اند تاکید کرد؛ نگاه نقادانه به تاریخ به جای بزرگداشت ها و گرامیداشت ها می تواند به کسب نتایج ارزشمند از تاریخ برای زیست امروز انسان ایرانی کمک کند.

وی با تاکید بر اهمیت توجه به زبان، گویش ها، خرده فرهنگ ها و فولکلور موجود در مناطق مختلف ایران، مهمترین رسالت انجمن ها و تشکل های مردم نهادی همچون؛ انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی را توجه به این موارد دانسته و خاطر نشان کرد؛ آذریها، کردها، بختیاری ها، تات ها و مازنی ها و تمامی ساکنان شرق و غرب و شمال و جنوب ایران و فراتر از آن تمامی کسانی که در جغرافیای ایران فرهنگی بزرگ زیست می کنند، باید به این تاریخ و این گذشته تعلق خاطر احساس نموده و در انسجام فرهنگی آن بکوشند. مهمترین رسالت ما در این زمینه تقویت همگرایی ها و تقبیح واگرایی های خواسته و ناخواسته باشد.

در پایان این نشست که علیرضا افشاری، فعال فرهنگی و دبیر انجمن فرهنگی افراز اجرای آن را برعهده داشت، نشست پرسش و پاسخ برگزار و در انتها نیز پروفسور داریوش فرهود، پدر علم ژنتیک ایران و عضو انجمن هم اندیشان ایران فرهنگی با اهدای هدایایی از سخنرانان نشست قدردانی نمود.