مراسم پاسداشت مقام هنری و فرهنگی استاد فریبا مقصودی عصر دیروز از سوی انجمن زنان پژوهشگر تاریخ و کتابخانه ملی در سالن فرهنگ این کتابخانه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ما، مراسم پاسداشت فریبا مقصودی با سخنرانی دکتر مژگان اسماعیلی، رئیس هیأت مدیره انجمن پژوهشگران تاریخ، آغاز شد. وی به نمایندگی از انجمن پژوهشگران تاریخ، تکریم و تجلیل از زنان تاریخ پژوه را مورد تأکید قرار داد و گفت: امسال استاد مقصودی به عنوان یکی از زنان پژوهشگر فرهنگی از خطه غرب ایران معرفی و تجلیل میشود. در نظر داریم به غیر از معرفی آثار ایشان، بتوانیم شخصیت خانم مقصودی را هم معرفی کنیم. در ادامه این مراسم دکتر اشرف بروجردی، رئیس کتابخانه ملی، به ایراد سخن پرداخت. وی در آغاز سخنان خود به ماه مبارک رمضان اشاره کرد و گفت: این ماه فرصتی برای اندیشیدن است.
دکتر بروجردی کتابت قرآن توسط خانم مقصودی را مهم دانست و به روایتی از رسول گرامی اسلام(ص) اشاره کرد و گفت: کتابت امر مهمی است که حاصل آن ماندگاری است. در این سالها به واسطه فضای مجازی ما به این مهم توجه نکردهایم. وی افزود: کار ایشان کاری همراه با عشق است و برای نسلهای بعد ماندگار خواهد بود و این اثر عظیم ایشان، به عنوان سابقه فرهنگی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
دکتر قطبالدین صادقی نیز در این مراسم گفت: در فرهنگ ما زنان همطراز مردان هستند و خوشحالم یکی از زنان فرهنگ ما که در حوزه تخصص خودش حرفی برای گفتن دارد، میتواند نظر دیگران را جلب کند. وی گفت: من در یکی از نمایشنامههایم متوجه شدم که خوشنویسی هنر مردانهای است. دکتر صادقی در ادامه سخنانش به فرهنگ کردی اشاره کرد که زنان در آن جایگاه ویژهای دارند و در این فرهنگ، مادر محوری امری مهم است. زنان در این فرهنگ هیچگاه عرصه را ترک نکردند و ایستادگی کردند و نمونهای از زایش، خلاقیت و آشتی هستند.
دکتر صادقی، هنر خطاطی را هنری سرشار از رمز و راز و معنویترین هنر توصیف کرد و گفت: این هنر وحدت الهی را با ما در میان میگذارد و کلامی است که جای اقتدار و هدایت فلسفی است.
دکتر صادقی، استاد مقصودی را چهرهای استثنایی توصیف کرد و گفت: در فرهنگ کردی چهرههای فرهنگی بسیاری داریم اما در عرصه خوشنویسی تا به حال کسی را که با این اقتدار تکنیکی دو عرصه شکل و محتوا را پیوند دهد، نداشتهایم.
ایشان هنر خط و رقص خطوط و کرشمه الفاظ را در بیان زیبایی به جوی عاطفی تبدیل کردند. وی در پایان گفت: چیزی که بیش از همه در آثار ایشان دیدم این بود که دیدنی کرد آنچه نادیدنی است.
دکتر فریبا افکاری نیز در این مراسم در سخنانی گفت: با درود بر این مجلس هنری باشکوه که مخاطبانش قرآنپژوهان و ادیبان و خوشنویسان و هنرمندان هستند و با حضور بانویی فرزانه که یکسره خود را وقف علم و ادب و فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی کشورش ساخته است منوّر گردیده است.
خط و خوشنویسی از هنرهای هفتگانه جهان است و ریشه در عالم لاهوت و معنا دارد و در هیچ دینی مانند اسلام تا این اندازه به هنر زیبای خوشنویسی توجه نشده است. چرا که تا توان دید بر کتیبهها، محرابها، مساجد، قرآنها، سجادهها، کتابها و دعاها، و سرانجام بر سنگ گورها حک شده است و با جان ایرانیان عجین گشته است. خداوند در نخستین آیات خود به پیامبر او را به خواندن دعوت میکند و قلم حرمت ویژهای دارد. (مداد علماء برتر از خون شهدا است) در این میان کم نیستند زنان خوشنویس و مصحف نگاری که از روزگاران کهن توفیق خوشنویسی قرآن و کتابت آن یافتهاند.
زُمرد مَلَک بنت سلطان محمود و خواهرزاده سلطان سنجر که جزوات قرآنی زیادی از وی در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است، از فاطمه سلطان بنت مقصود علی از زنان خوشنویس صفویه گرفته تا مرجان الکاتب و ضیاءالسلطنه دختر فتحعلیشاه، با قرآن به رقم وی در موزة آستانه مبارکه حضرت معصومه در قم و اُم سَلَمه و خیرالنساء بیگم و مریم بانو نائینی از بانوان خوشنویس عهد قاجار که همگی تاریخ زنان خوشنویسان ایران را به زیبایی رقم زدهاند تا عصر ما که بانویی فرهنگی و ادیب و عارف و قرآنپژوه همتی جانانه ورزید و به نگارش قرآن کریم بخط عروس خطوط اسلامی، نستعلیق اقدام نمود.
نسخههای خطی قرآن ایرانی از دیرباز محل تجلی زیباترین، با شکوهترین و پرکارترین هنرهای تذهیب، خوشنویسی، آرایه و جلدهای فاخر بودهاند و صحافان و کاتبان و مُجلّدان و نگارگران و وراقّان و مذُهّبان به تمامی، هنرهای خود را با همکاری یکدیگر در آن به ظهور رساندهاند و آثاری ماندگار پدید آوردند.
بانو مقصودی با آفرینشهای هنری خود در کتابت قرآن، ادعیه، شاهنامه فردوسی بالغ بر۶۰۰۰۰ بیت، دیوان حافظ، گلستان و بوستان سعدی، خطبه حضرت زهرا(س) مناجات حضرت علی(ع)، دیوان پروین اعتصامی، دیوان سیدیعقوب ماهیدشتی کرمانشاهی، شرح زیارت عاشورا، یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری، یادنامه علامه طباطبایی، رباعیات باباطاهر، اشعار ابوسعید ابوالخیر، اشعار رودکی سمرقندی و چندین اثر دیگر نام خود را در عرصه خوشنویسی در ایران و جهان اسلام جاودانه نمود.
او در دریای هنر خوشنویسی دل به طوفان زد و سنتها را درهم شکست و خط نستعلیق را به جای نسخ برگزید و سپس بر زانوی ریاضت ورق کتابت برگرفت و با قلم جان و مرکب عشق ورقها نوشت سالهای پیدرپی.
افتادگی آموخته است و طالب فیض بوده است از مکتب قرآن و ادب فارسی او هنرمندی است که لایق آن است قدر ببیند و بر صدر نشیند گرچه هیچگاه چشم به هیچکدام نداشته و کارش را با جان و دل در آمیخته و خداوند او را برکشیده است و آنگونه خود میگوید «من برای کتابت قرآن انتخاب شدم و خود برای داشتن عنوان اولین زن مسلمان کاتب قرآن در جهان اسلام هیچ نقشی نداشتهام.انتخاب متونی که وی برای کتابت برگزیده است نشانگر آن است که از فاخرترین نمونههای متون ادب حماسی، عرفانی و اخلاقی پارسی میباشند. وی سطر به سطر، لغت به لغت، بیت به بیت توفیق درک و فهم و نگارش آنها را یافته و خوانده است. براستی اندک شمارند ادیبان و هنرمندان و شاعرانی که در شتاب فناوری زمانه کنونی ما که کتابخوانانش در حکم کیمیا هستند با دقتی چنین قرآن و شاهنامه و دیگر متون را به تمامی خوانده باشد. او کاری پهلوانانه و البته زنانه کرده است و به قول نظامی شیرین سخن:
تا سخنی بر سخنی صنم شود
قطرهای از خون جگر کم شود
و او براستی خون جگرها را به جان خرید تا آثاری ماندگار هم از لحاظ محتوی و هم زیبایی خلق کند و به یادگار گذارد.
او در طول ۷ سال نگارش ۶۰۰۰۰ بیت شاهنامه هنگام مرگ سهراب و شیون تهمینه از شدت غم و درد کتفش دو هفته از نوشتن باز میماند و با داستانها و حکایات یکی میشود. او که از نسل کردان و دیار پهلوانان است با آیات و ادبیات زیسته است و تا به امروز قلم بر زمین ننهاده است و دشواری مطابقت بیش از ۶۰۰ صفحه از قرآن عثمان طه را با قرآن نستعلیق در اعراب و شمار صفحات را که کار بسیار وقتگیر و دشواری است بجان خریده است و آن را منتشر نموده است و مورد تائید بزرگترین علمای جهان اسلام گردیده است. او شاگردی مکتب خوشنویسان زمانه خود نموده است و به خوبی آن را به زمانه خود معرفی نموده است.
من به عنوان یک نسخهپژوه از زحمت و تلاش فراوان نسخههای خطی بهخوبی آگاهم، تلاش هنری ایشان را ارج میگذارم و برایشان از خداوند توفیق روزافزون میطلبم.
بانو مقصودی در تمامی این سالها با کمال فروتنی و تواضع و بیهیاهو به نگارش و تدریس و تحقیق مشغول بوده است و با همتی بینظیر به کتابت بزرگترین آثار دینی و ادبی پرداخته است و این کار فینفسه خود با ارزش و قابل تحسین است بهویژه برای نسل شتابزدهای که صبوری نورزیده و کمطاقت است، کمتر کار هنری اصیل انجام داده است.
او عادت نموده است تا همه چیز را با فشار دگمهای در کمترین زمان ممکن بهدست آورد و حضور کسانی چون بانو مقصودی که نمونه صبر و پایداری در انجام اهداف بلندمدت هستند و به چندین هنر آراستهاند قطعاً الگویی شایسته برای جوانان امروز ما است تا به پشتوانه متون آسمانی و ادبی غنی ایرانی و با نگاهی هنری طرحی نو در اندازند و سبکی دیگرگون ایجاد کنند.
دارم از لطف اَزل جَنت فردوس طمع
گرچه دربانی میخانه فراوان کردم
گر به دیوان غزل صدر نشینم چه عجب
سالها بندگی صاحب دیوان کردم
صبحخیزی و سلامت طلبی چون حافظ
هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم
گرچه دربانی میخانه فراوان کردم
گر به دیوان غزل صدر نشینم چه عجب
سالها بندگی صاحب دیوان کردم
صبحخیزی و سلامت طلبی چون حافظ
هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم
دکتر طوبی کرمانی در مراسم پاسداشت خانم مقصودی گفت: خط نمیشناسم و هنر نمیدانم اما خانم مقصودی آثاری زیبا آفریده است و در دل دریایی خود از هنر زیبای خوشنویسی بهره برده است. در پناه قرآنی باشید که زیبا نگاشتهاید.
سیدمحمود دعایی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات هم در این مراسم با ذکر خاطرهای از آشنایی با خانم مقصودی و همسر ایشان دکتر سلطانی از خانم مقصودی تجلیل کرد.
خانم زهرا شجاعی نیز در این مراسم با اشاره به ماه مبارک رمضان و بهرهمندی از قرآن گفت: از کارهای ارزشمند خانم مقصودی کتابت خطبه حضرت زهرا(س) که بیانیه سیاسی در مکتب اسلام است و به تبیین باورهای اعتقادی و خط مشی آینده جهان اسلام میپردازد.
در دولت اصلاحات از خانم مقصودی درخواست کردیم که کتابت این خطبه را انجام دهند.
امیدواریم ایشان همچنان در این عرصه پرتلاش باشند.سخنران بعدی این مراسم سها سلطانی فرزند خانم مقصودی بود که از مادر گفت.
وی از برگزارکنندگان این مراسم تشکر کرد و با ذکر خاطرهای از خانواده گفت: خانواده ما فرهنگی بود و هست و دغدغه این خانواده فرهنگی است. وی گفت: خوشنویسی در کتابت است که معنا پیدا میکند و کسی که زیربار سنگین شاهنامه و قرآن قرار گیرد امر مبالغهآمیزی نیست. ایشان با آن دستی که قرآن را کتابت کردند برای ما صبحانه آماده کردند و انرژی مثبتی به خانواده دادند. ایشان گوهر درونی خود را یافتند و خداوند در رحمت را به روی ایشان باز کردند و به برکت قرآن ایشان توانستند تمام قرآن را کتابت کردند.
استاد فریبا مقصودی هم در این مراسم سخنانی ایراد کرد و گفت: از همه کسانی که این مراسم را برپا کردند تشکر میکنم و تمام کسانی که در اینجا بودند به من انرژی دادند که کار کنم و بگویم ایرانی و کرد هستم. من مادری دلسوز و پدری مهربان داشتم یکی از لحظات شیرین من گرفتن کارنامه با نمرات عالی بود که برق شادی در چشمان پدر ایجاد میکرد. با آقای سلطانی ازدواج کردم که ایشان از ستارهها و چهرههای فرهنگ ایران هستند.
بعد از چهل سال خط نوشتن اول لطف خداوند و بعد همراهی خانواده بوده است. من هیچ گاه برای پول کار نکردم و با عشق خط نوشتم.
دکتر محمد علی سلطانی سخنران پایانی این مراسم بود که به تاریخچه حضور زنان نامدار و تاثیرگذار در فرهنگ ایرانی به خصوص خوشنویسی اشاره کرد و گفت: فرهنگ ایرانی، فرهنگ اسلامی و اندیشههای ناب در استان کردستان بوده است. مردم کردستان میان زن و مرد هیچ تفاوتی قائل نیستند.
وی درباره خانم مقصودی گفت: من افتخار ۳۵ سال زندگی با ایشان را دارم.
ایشان همپایه زنان جاودان ایران هستند و دل درگرو ایران دارند. ایشان سر تعظیم در برابر قرآن فرود آوردند و سالها خوشنویسی کردند.
در آینده از ما خواهند پرسید قرآن جمهوری اسلامی کجاست؟ تنها کسی که زیربار این مسئولیت رفت خانم مقصودی بود و کتابت قرآن را در نظام جمهوری اسلامی برعهده گرفتند و ایران را ام القرای جهان اسلام معرفی کردند. من در برابر رسالتی که ایشان به عهده گرفت سرافرازم. در پایان این مراسم از تمبر اختصاصی خانم فریبا مقصودی رونمایی شد.
روزنامه اطلاعات - پنجشنبه 18 خرداد 96
